Ως σύμβολο της ιστορικής μνήμης στον χωροχρόνο

Η Μαντώ Μαυρογένους η γυναίκα σύμβολο της Ελληνικής Επανάστασης είναι η ηρωική προσωπικότητα που δίνει το έναυσμα για μια εμπνευσμένη και πρωτότυπη σύνθεση σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας που επιστρατεύει στη ζωγραφική το κολλάζ και τη μονοτυπία αλλά και την performance που μετουσιώνεται σε video art με αδιάλειπτη διάδραση στον εκθεσιακό χώρο.

Πρόκειται για μια ακόμα δράση πολιτισμού που εντάσσεται στο πολύπλευρο επετειακό πρόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και τη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους.Την παραγωγή της σύνθετης καλλιτεχνικής πρωτοβουλίας, υλοποίησε η θεατρική ομάδα «Αστροναύτες» και την επιμέλεια έχει ο Γιάννης Μαρκαντωνάκης. Ενδυματολόγος είναι η Ολυμπία Σιδερίδου και την κινηματογράφηση έκανε ο Στέφανος Κοσμίδης
«200 χρόνια ελεύθεροι δημιουργούμε το αύριο» διαβάζουμε στο εσώφυλλο του ενδιαφέροντα καταλόγου που πλαισιώνει την έκθεση προκειμένου να προσδιοριστεί το πλαίσιο των επετειακών δράσεων. Και καθώς ξεδιπλώνεται στις σελίδες της έκδοσης ο λόγος των συντελεστών του καλλιτεχνικού έργου που σηματοδοτεί την ιδέα του, η ιστορική μορφή της ηρωίδας Μ. Μαυρογένους εκτινάσσεται από τον ιστορικό χρόνο της επανάστασης στον χωροχρόνο, που μόνο η τέχνη μπορεί να διαχειριστεί αντάξια .Η ιστορική μνήμη που συνδέεται με την πλούσια και πολυδιάστατη δράση, αλλά και τα μονοπάτια της ζωής που ακολούθησε η Μαντώ Μαυρογένους, δια της πρωτότυπης καλλιτεχνικής συνομιλίας της Φρόσως Ζαγοραίου και της Ειρήνης Τσιράκη, κατακτά πρωτεύουσα θέση στην ιδεατή ελευθερία., την ανατρεπτική, την παντοδύναμη!!! Μετουσιώνεται ευρηματικά σε νόημα και διαχρονική αξία, ακτινοβολεί ανατρεπτικά ως έναυσμα διαλόγου ανάμεσα σε εποχές, σε μορφές, στο χωροχρονικό συνεχές με την αξιοθαύμαστη πολλαπλότητα και πολυπρισματικότητα της αναπαράστασης και της επιτέλεσης στη διατομή δυναμικών εκφραστικών μέσων και τεχνικών της σύγχρονης τέχνης.

Η έκθεση πραγματοποιείται στον «ΧΩΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΚΗΣ» με τον δραστήριο γλύπτη –εικαστικό Γιάννη Μαρκαντωνάκη να επιμελείται το πρωτότυπο εκθεσιακό αφήγημα που φέρει τον τίτλο «La bella Greca ή ό,τι απέμεινε» :
«Στόχος των δημιουργών του έργου είναι η παρουσίαση της ηρωίδας, στα μέρη που έζησε και έδρασε, ως εικόνα – σύμβολο, φορέα και εκφραστή διαχρονικών αξιών και μηνυμάτων που με την ίδια δύναμη παραμένουν επίκαιρα.Με σημείο εκκίνησης μια λιθογραφία του Adam Friedel, η εικαστικός Ειρήνη Τσιράκη δημιουργεί έργα στα οποία ξεδιπλώνει πτυχές της προσωπικότητας της ηρωίδας, δημιουργώντας έργα στα οποία συνδυάζεται η ζωγραφική, η μονοτυπία και το κολλάζ.
Η Μαντώ συναντά σημαντικές γυναίκες και συνδιαλέγεται μαζί τους, αναπτύσσοντας μια σχέση διαχρονική ανταλλαγής ιδεών και αξιών. Το νήμα από την performance της Φρόσως Ζαγοραίου λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος, διεισδύει στην πολυπλοκότητα των ζωγραφικών έργων και τα συσχετίζει μορφολογικά και εννοιολογικά με αυτή. Η performance έχει βιντεοσκοπηθεί και προβάλλεται στο πλαίσιο της εγκατάστασης ως video art – ντοκουμέντο1»
Οι δημιουργικές συζεύξεις που επιτυγχάνει η συμπόρευση των δύο καλλιτεχνών ενεργοποιούν αβίαστα το ενδιαφέρον του κοινού οδηγώντας την πρόσληψη των έργων τέχνης στην ιχνηλάτηση της σχέσης ανάμεσα στο σημαίνον και το σημαινόμενο, το άμεσα αντιληπτό και αυτό που υπονοείται…
Η Ειρήνη Τσιράκη στα έργα της επανασυστήνει την Μαντώ Μαυρογένους με στιγμιότυπα εικαστικού διαλόγου με γυναίκες ηρωίδες άλλων εποχών που έχουν αφήσει ένα ισχυρό κοινωνικό αποτύπωμα από διαφορετικά πεδία δράσης Ακτινοβολεί συγκλονιστικά τη σχέση που διατηρεί μια κοινωνία με το παρελθόν της και τεκμηριώνει με τις επιλογές των συνομιλητριών της ιστορικής ηρωίδας, αλλά και με τη δεξιοτεχνία με την οποία χειρίζεται το χρώμα, τη μονοτυπία και το κολλάζ, τους περίπλοκους μηχανισμούς μέσα από τους οποίους δημιουργείται η συλλογική μνήμη.

Οι τίτλοι των έργων της πλαισιώνονται με την φωνή των σπουδαίων γυναικών που ενώνουν τη φωνή τους με τη φωνή της αγωνίστριας του 1821 καταδεικνύοντας εύγλωττα την επιβεβαίωση ότι το παρελθόν τροφοδοτεί το παρόν και εμπνέει πολλαπλά την ερμηνεία της συνέχειας. Και φυσικά η γυναίκα καλλιτέχνης δεν θα μπορούσε να παρακάμψει από τους διαλόγους της ηρωίδας την ανδρική φιγούρα τον Υψηλάντη, μεγάλο ανεκπλήρωτο έρωτα της ζωής της. Η Μαντω Μαυρογένους στο κέντρο μιας σπείρας που συνδέει όλες τις γυναίκες που συνομίλησαν μαζί της με το κόκκινο νήμα αέναα να σηματοδοτεί τις περιελίξεις της και να υποδηλώνει τη συσπείρωση των αγώνων των γυναικών μέσα από κοινά σύμβολα και διαχρονικές αξίες.

Και καθώς ξετυλίγεται το κόκκινο νήμα, νοηματοδοτώντας την δυναμική εξέλιξη της γυναικείας προσφοράς στο ιστορικό, πολιτισμικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, η Φρόσω Ζαγοραίου με τη δύναμη της ανεπιτήδευτής λευκής απλότητας και το «κόκκινο χρώμα ως διακριτικό πρωταγωνιστή» επιλέγει να δώσει στη δική της καλλιτεχνική αφήγηση μέσω της performance την κίνηση στο γυμνό πέλμα που επιδιώκει την αυθεντική επαφή με την Μαντώ-σύμβολο στην Πάρο στο δρομάκι του σπιτιού της ηρωίδας, χωρίς καμμιά άλλη ανθρώπινη παρουσία ή …απουσία!. Ιχνηλατεί με την κίνηση της, όσα έμειναν ως πνοή στον ιστορικό χώρο, ως αξία, ως ατόφια ιδέα, που χωρίς να αλλοιώνεται από διαμεσολαβήσεις , ταξιδεύει για να τροφοδοτήσει, να υπερασπίσει να προστατεύσει να ενδυναμώσει νέες γενιές …
Θα ήθελα να είχα βιώσει την art performance της Φρόσως Ζαγοραίου. Ωστόσο το video στο εκθεσιακό αφήγημα λειτουργεί ως εκφραστική μεταβλητή που στην ατμόσφαιρα της έκθεσης σου δίνει την ευκαιρία να ταξιδέψεις στο « εδώ και στο τώρα» της επιτέλεσης μέσα από την επιμελημένη κινούμενη εικόνα και τον ήχο που προσδίδουν τα χαρακτηριστικά της video art στην απόδοση…

Σταχυολογώ αποσπάσματα από το πλούσιο σε αναφορές παρακαταθηκών διαφόρων μορφών τέχνης, κείμενο του επιμελητή Γιάννη Μαρκαντωνάκη που οδηγεί τον αναγνώστη σε μια τελετουργική μέθεξη των έργων τέχνης της Ειρήνης Τσιράκη και της Φρόσως Ζαγοραίου και αξίζει να διαβαστεί΄ ολόκληρο ακόμη και αν δεν βιώσεις την πληρότητα της εκθεσιακής αφήγησης των δύο καλλιτεχνών στο «La bella Greca ή ό,τι απέμεινε…»:
[…] «Στη ζωγραφική ισχύει περισσότερο από κάθε άλλη τέχνη αυτό που δίδασκε ο Καντίσκυ στη Μπαουχάουζ: το έργο το φτιάχνουν δύο, αυτός που δημιουργεί και αυτός που βλέπει. Οι δύο γυναίκες, η Φρόσω και η Ειρήνη μέσα στο πνεύμα της εποχής που όχι μόνο επιτρέπει, αλλά και ενθαρρύνει εκλεκτικές συγγένειες, προεκτείνουν τις όποιες αισθητικές τους επιδράσεις συνθέτοντας σχεδόν από εν τάμπουλα ράζα πνευματική πύκνωση. Και αν το κουβάρι με το κόκκινο νήμα τις συνδέει, αυτό που λειτουργεί ως καθολική συνύπαρξη είναι τα χνάρια, τα χνάρια ως κάλεσμα για αφύπνιση….»
[…] Στην ουσία η αλήθεια τους για κοινή υποδειγματική σύμπραξη αφήνει τηναίσθηση όχι της τοπικής, αλλά της παγκόσμιας συντεταγμένα ανάπτυξης, αφού το τοπικό γίνεται παγκόσμιο πρόταγμα μέσα από τα υφολογικά χαρακτηριστικά που διέπουν ξεχωριστά το έργο τους…»

1. https://www.culturenow.gr/la-bella-greca-i-o-ti-apemeine-eikastiki-egkatastasi-ston-xoro-texnis-xania/