Eιρήνη Τσιράκη – Φρόσω Ζαγοραίου: Δρώμενος Τέχνης “La Bella Greca” ή ό,τι απόμεινε

Ενα διόλου αμελητέο αλλά σημαντικό στοιχείο είναι ότι το δρώμενο αυτό παρουσιάζεται σε έναν Χώρο Τέχνης ο οποίος, όπως και ο δημιουργός του, έχει αφήσει το πολιτισμικό αποτύπωμά του στην πόλη μας. Εκεί υπάρχει μόνιμα εκτεθειμένη η υποβλητική ενότητα έργων του Γιάννη Μαρκαντωνάκη με τίτλο «Πόλεις ουτοπικές».Σε αυτόν λοιπόν τον χώρο με τον διαμορφωμένο χαρακτήρα του, τα έργα του εικαστικού δρώμενου βρίσκουν το ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη του επιθυμητού διαλόγου με τους επισκέπτες της έκθεσης.
Κομβικό σημείο στα έργα των δύο γυναικών καλλιτεχνών είναι ένα ιστορικό πρόσωπο: η Μαντώ Μαυρογένους, η νέα γυναίκα που πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό για την ελευθερία και που αντιμετώπισε την απόλυτη αγνωμοσύνη και εμπάθεια ανθρώπων της πολιτικής ζωής οι οποίοι, πάντως, δεν διακρίθηκαν για την ανιδιοτέλειά τους, ούτε για την καθαρότητα των προθέσεών τους.

Είναι περισσότεροι από ένας οι λόγοι για τους οποίους η Μαντώ Μαυρογένους αποτελεί, στον εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, σημείο αναφοράς: υπήρξε επαναστάτρια και αγωνίστρια, υπήρξε και ερωτευμένη με τον Δημήτριο Υψηλάντη, τη σχέση της με τον οποίο υπονόμευσαν οι ραδιουργίες αμφιλεγόμενων προσώπων, τα οποία ανήλθαν σε ύπατα αξιώματα και συνδέθηκαν με την εισαγωγή της φαυλότητας στην πολιτική ζωή της Ελλάδας μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό.

Η μορφή της ηρωίδας των χρόνων εκείνων αποτυπώνεται σε όλα τα έργα της Ειορήνης Τσιράκη, δεκαοκτώ συνολικά, πάντοτε σε συνδυασμό με ένα δεύτερο γυναικείο πρόσωπο. Αυτή η συνάντηση δύο προσώπων και προσωπικοτήτων, πέρα από τα σύνορα τόπου και χρόνου, δημιουργεί συνθέσεις με ιδιαίτερη δυναμική και αποδίδει με ξεχωριστό τρόπο το βηματισμό της γυναίκας ανά τους αιώνες. Η εμβληματική μορφή της κυράς της Ρω, με το εκφραστικό και αποφασισμένο βλέμμα της, δεσπόζει στο χώρο. Γυναίκες παλαιότερων και νεότερων χρόνων, από την πολιτική ζωή, τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και το πεδίο των κοινωνικών αγώνων, συμπερπατούν με τη Μαντώ Μαυρογένους στα έργα της ενότητας αυτής, που φέρει και μεταβιβάζει ένα ιδιαίτερο συγκινησιακό φορτίο.

Την πολύ ενδιαφέρουσα εικαστική παρέμβαση συμπληρώνει με μοναδικό τρόπο το βίντεο της Φρόσως Ζαγοραίου, ηθοποιού και διαμορφώτριας δρώμενων με θέμα αγάλματα που ζωντανεύουν. Η καλλιτέχνις, η οποία υποδύεται το άγαλμα της Μαυρογένους, ακολουθώντας δρόμο μινιμαλιστικό και με απαράμιλλα στοιχεία συμβολισμού, αφήνει το κουβάρι των συναισθημάτων και του ανείπωτου λόγου να κυλήσει στα καλντερίμια της Πάρου. Εκεί, στον τόπο όπου έζησε η Μαντώ Μαυρογένους, το μαρμάρινο άγαλμά αποκολλάται από το βάθρο του και αρχίζει να βαδίζει. Τα γυμνά πέλματα συνομιλούν με την πυρακτωμένη γη και ο λόγος ξετυλίγεται μαζί με την κόκκινη κλωστή από το κουβάρι.

Καθώς το άγαλμα βαδίζει αργά, αντηχούν ανεπαίσθητοι ήχοι σαν από ρυάκια νερού, σαν από κελαηδίσματα πουλιών, σαν από χρησμούς που εκφέρονται από σχεδόν κλειστά στόματα. Η Ροή, ο Χρόνος, αποτυπώνεται τόσο στο ξετύλιγμα του κόκκινου κουβαριού που κυλά στο δρόμο, όσο και στα λόγια της ηρωίδας, που αποχωρίζεται τη στατικότητα του βάθρου: : «Να σηκώσω το πόδι μου, να αιωρηθώ στο κενό. Να πατήσω με τα πόδια στο πλακόστρωτο που καίει, να πλύνω τα πόδια μου στη βρύση του πατέρα μου, να πιω νερό, να ξεδιψάσω…». Το νερό, στοιχείο ζωής αλλά και θανάτου, βρίσκεται πάντα εκεί, ενώ το άγαλμα εξακολουθεί να ξετυλίγει την αφήγησή του καθώς βαδίζει προς την παλιά βρύση, σε μια αναδρομή προς το παρελθόν : «…Έχεις δει τα χαμολούλουδα; Αχόρταγα που πίνουν τις πρώτες βροχές…Τα αγαπώ αυτά τα ταπεινά λουλούδια! Μα πιο πολύ αγαπώ τον κρόκο.Η ομορφιά του ταπεινή, αλλά ικανή να βάψει όλο τον κόσμο κατακόκκινο…». Σε κάποιο σημείο της διαδρομής το μάρμαρο φαίνεται να θραύεται, καθώς η ηρωίδα αφαιρεί τα μανίκια της φορεσιάς της. Η σκληρή πέτρα παύει να εξουσιάζει τη μνήμη. Η Μαντώ Μαυρογένους παρουσιάζεται ζωντανή πια. Φορά ένα φόρεμα σε ρόδινους τόνους. Το νήμα του κουβαριού, που μοιάζει σε κοντινό πλάνο με αλυσσίδα, παύει να ξετυλίγεται:« Κυλάω πάνω στις πέτρες.Και όπου δεν μπορώ να βαδίσω, θα αρμενίσω. Αλλά δεν θα γυρίσω πίσω,στο μαρμάρινο μνημείο μου. Αφού ακόμα και η πέτρα για την ελευθερία γεννήθηκε. Και το χορό…». Η Μαντώ προχωρά και καθίζει στην άκρια της παλιάς βρύσης, που έχει πλάτη από πελεκητή πέτρα. Απέναντί της έρχεται και καθίζει μια νέα γυναίκα, την οποία υποδύεται η Ειρήνη Τσιράκη. Το κόκκινο νήμα αρχίζει τώρα να βγαίνει από το στόμα της ηρωίδας, που παραδίδει την άκρη του στη γυναίκα εκείνη. Η ιστορία θα βρεί τη συνέχειά της, όχι όμως μέσα από τη λευκότητα της σιωπής. Άλλωστε η Μαντώ Μαυρογένους στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα: «… Αυτά με πέτρωσαν. Τα ανείπωτά μου…».
Το εξαιρετικό εικαστικό δρώμενο, του οποίου αποκλειστικός χορηγός είναι η Τράπεζα Πειραιά, θα λειτουργεί μέχρι και τις 11/2/2022, καθημερινά από 18.00 έως 22.00.